O sobie wie tylko tyle

O sobie wie tylko tyle, ile mu powiedzą, samo spontanicznie interesuje się tym tylko okazyjnie i nie pobudzane sztucznie poprzestaje na najprostszych wyjaśnieniach. Wprawdzie już w wieku około 4 lat następuje odkrycie, że się jest czymś odrębnym od otaczającego świata, ale poziom intelektualny, stopień rozwoju intrapsychizacji i zdolności do introspekcji nie są jeszcze takie, aby umożliwiało to zajmowanie się problemami własnego ja. Dzięki temu dziecko może posiadać, jak to zauważył Szuman (1934), prostą i niezmąconą wiarę w istnienie, jako tłumaczący się sam przez się fakt. Gdy jednak dziecko zbliży się do poziomu sprawności intelektualnej wymaganego dla przeprowadzania introspekcji, pojawia się nowy obiekt do spostrzegania – ono samo, własny, subiektywny świat. Świadomość ekstrospekcyjna zaczyna uzupełniać świadomość introspekcyjną, to stanowi nową cechę osobowości, którą można by nazwać introspektywnością życia. Chciałbym zauważyć, że introspekcyjność jest w tym ujęciu czymś innym niż introwersja, która może występować już u o wiele młodszych schizoidów. Przez introspekcyjność rozumiem zdolność do samoanalizy i refleksji nad sobą samym i swoimi przeżyciami, a więc zdolność do brania pod uwagę siebie i swoich przeżyć jako równorzędnych elementów przy formułowaniu określonego motywu. b. Czynniki wywołujące powstanie potrzeby sensu życia intrapsychizacja i introspektywność stwarzają warunki do powstania potrzeby sensu życia. Co jednak bezpośrednio stwarza tę potrzebę? Co stawia przed człowiekiem pytanie o sens własnego życia? Jest to problem trudny i brak dotychczas danych do rozwiązania go w sposób całkowicie pewny. Te dane, które istnieją, wydają się jednak dostatecznie prawdopodobne, aby na ich podstawie dokonać próby sformułowania określonej hipotezy. Przedstawia się ona następująco: Najogólniej rzecz biorąc, czynnikiem, który spowodował powstanie potrzeby sensu życia, jest ekspansywność związana z potrzebą poznawczą, w której należy wyróżnić dwa momenty: Pierwszy dotyczy tego, co można, aby nazwać ekspansją wszerz. Dziecko od chwili obudzenia się aktywności poznawczej dąży do ogarnięcia całej bez wyjątku sfery dostępnej jego poznaniu na aktualnym poziomie. Jest to to samo dążenie, które także u nas dorosłych sprawia, że jeśli zwraca naszą uwagę coś, czego nie rozumiemy – ogarnia nas napięcie, w którym nieraz jest domieszka lęku. O ile u dorosłego zjawisko to występuje w o wiele mniejszym nasileniu, o tyle u dziecka wyraża się ono bardzo silnie. Normalne, wrażliwe dziecko czuje, jak się zdaje, obawę przed ciemnym pokojem nie, dlatego, że jest on ciemny, ale dlatego, że jest wówczas trudny do poznania [przypisy: skręcenie stawu skokowego, naklejka na legitymację, Skoki tandemowe ]